धृतराष्ट्र उवाच:

धर्मक्षेत्रे कुरुक्षेत्रे समवेता युयुत्सव: | मामकाह पाण्डवाश्चैव किमकुर्वत सञ्जय

धृतराष्ट्रले भने

धर्मक्षेत्रे; धर्मभूमिमा 

कुरुक्षेत्रे; कुरुक्षेत्रमा  

समवेता; भेला भएका  

युयुत्सव; युद्ध गर्न इच्छुक  

मामका; मेरा (पुत्रहरू)  

पाण्डवा; च; पाण्डवहरू पनि  

किम; के अकुर्वत; गरे  

सञ्जय; हे सञ्जय

श्रीमदभगवद् गीताको यस पहिलो श्लोकमा, धृतराष्ट्रको मानसिक स्थिति प्रकट गर्छ। उनी आफ्नो पुत्रहरूको विजयको बारेमा चिन्तित छन् र कुरुक्षेत्रको पवित्र प्रभावले युद्धको परिणाममा के प्रभाव पार्न सक्छ भन्ने जान्न उत्सुक छन्। उनले सञ्जयलाई सत्य विवरण दिन आग्रह गरेका छन्। यस श्लोकले महाभारतको कथा र गीता शिक्षाको प्रारम्भिक ढोका खोलेको छ।

श्रीमदभगवद् गीताको पहिलो श्लोकले कुरुक्षेत्रलाई "धर्मक्षेत्र" भनेर उल्लेख गर्दै यस स्थानको पवित्रता र आध्यात्मिक महत्त्वलाई उजागर गर्दछ। राजा धृतराष्ट्रले आफ्नो मन्त्री संजयसँग युद्धभूमिमा भएका घटनाबारे सोध्दा, व्यासदेवको कृपाबाट दिव्यदृष्टि प्राप्त संजयले ती घटनाहरू सत्य र निष्पक्ष रूपमा वर्णन गर्छन्।

धृतराष्ट्रको प्रश्न "धर्मक्षेत्रे कुरुक्षेत्रे" ले उनको आन्तरिक द्वन्द्वलाई देखाउँछ। उनलाई डर थियो कि यो पवित्र स्थानको प्रभावले उनका छोरा दुर्योधन र पाण्डुपुत्रहरूको निर्णयमा असर पार्न सक्छ। यसले पाण्डुपुत्रहरूलाई युद्ध त्यागेर शान्ति वा क्षमाको मार्ग रोज्न प्रेरित गर्न सक्थ्यो।

"मामकाह" र "पाण्डवाह" शब्दले धृतराष्ट्रको पक्षपाती दृष्टिकोण देखाउँछ। कुरुक्षेत्रको महत्त्व यसमा पनि छ कि अधार्मिक तत्वहरू यस भूमि‌को प्रभावले नष्ट हुनेछन्।

श्रीमदभगवद् जीवनका गहन सिद्धान्तहरूको व्याख्या हो, जसले धर्म, कर्म, र आत्मज्ञानको मार्गलाई उजागर गर्दै अन्य शास्त्रहरूको आवश्यकता समाप्त गर्छ। यसको सन्देश मानव जीवनका सबै पक्षका लागि अद्वितीय मार्गदर्शन हो।

धृतराष्ट्र उवाच (धृतराष्ट्रले भने):
धृतराष्ट्र, जो अन्धा राजा र कौरवहरूको पिता हुन्, सञ्जयलाई कुरुक्षेत्रको युद्धभूमिको घटनाक्रम बारे प्रश्न सोध्दैछन्।

धर्मक्षेत्रे (धर्मभूमि):
कुरुक्षेत्रलाई धर्मभूमि भनिएको छ किनभने यो स्थान पवित्र र धार्मिक महत्त्वको क्षेत्र हो। यो ठाउँ सत्य र धर्मको लागि लडाई लड्न उपयुक्त मानिन्छ।

कुरुक्षेत्रे (कुरुक्षेत्रमा):
कुरुक्षेत्र एक ऐतिहासिक युद्धभूमि हो जहाँ महाभारतको युद्ध भयो।

समवेता युयुत्सवः (लड्न तयार भएका):
यो शब्दले कौरव र पाण्डव दुवै पक्षका योध्दाहरूलाई जनाउँछ, जो युद्धका लागि एकत्रित भएका छन्।

मामकाः (मेरा):
धृतराष्ट्र आफ्ना पुत्रहरू, अर्थात् कौरवहरूलाई "मामकाः" भनी सम्बोधन गर्छन्।

पाण्डवाः (पाण्डवहरू):
पाण्डवहरू पाण्डुको सन्तान हुन्, जो धर्मको पक्षमा छन् र युद्धमा आफ्ना अधिकारका लागि लड्दैछन्।

किमकुर्वत सञ्जय (के गरे, सञ्जय?):
धृतराष्ट्रले सञ्जयलाई सोधिरहेका छन् कि युद्धभूमिमा दुवै पक्षले के गरेका थिए। यो प्रश्नले उनको उत्सुकता र अशान्त मनस्थिति झल्काउँछ।

यो श्लोक भगवद्गीता को सुरुवात हो, जहाँ धृतराष्ट्र सञ्जयसँग कुरुक्षेत्रमा भएको घटनाक्रमको वर्णन चाहन्छन्। यो श्लोकले धृतराष्ट्रको मानसिक अवस्था (अन्धकार, पक्षपातपूर्ण दृष्टिकोण) र कुरुक्षेत्र युद्धको महत्त्वलाई देखाउँछ।