The Art of Programming

स घोषो धार्तराष्ट्राणां हृदयानि व्यदारयत् |
नभश्च पृथिवीं चैव तुमुलोऽभ्यनुनादयन् ॥

स: त्यो | घोषः: ध्वनि | धार्तराष्ट्राणां: धृतराष्ट्रका पुत्रहरूको | हृदयानि: हृदयहरू | व्यदारयत्: चिरेको/विदीर्ण गरेको | 

नभः च: आकाश पनि | पृथिवीं च एव: पृथ्वी पनि | तुमुलः: गडगडाहटपूर्ण | 

अभ्यनुनादयन्: गुञ्जायमान भयो

पाण्डव सेनाका शङ्खहरूको गगनभेदी ध्वनिले कौरवहरूको हृदय चकनाचुर गर्यो।

दुर्योधनले आफ्नो सेनाको कमजोरी बुझे, भीष्मले शङ्ख बजाएर उत्साह जगाए।

तर, श्रीकृष्ण, अर्जुन, भीम, युधिष्ठिर, नकुल, सहदेव र अन्य महारथीहरूले शक्तिशाली शङ्ख ध्वनि उत्पन्न गरे, जसले कौरवहरूलाई युद्ध अघि नै पराजित महसुस गरायो।

पाण्डव सेनाका शक्तिशाली योद्धाहरूले फुकेका दिव्य शङ्खहरूको गगनभेदी ध्वनिले कौरव सेनाको हृदय चकनाचुर बनायो।
यो ध्वनि यति विनाशकारी र हृदयविदारक थियो कि भीष्म र कौरव पक्षका सबै समर्थकहरूलाई आफ्नै हृदय चकनाचुर भएको अनुभूति भयो।

दुर्योधनले जब भीमको शक्तिले समर्थन गरिएको पाण्डव सेनाको बल देखे, उनले भीष्मको नेतृत्वमा रहेको आफ्नै सेनाको शक्ति मूल्यांकन गरे।
जब उनले आफ्ना गुरु द्रोणाचार्यको मनोभाव बुझे, तब उनलाई आफ्नै सेनाको कमजोरी र पाण्डव सेनाको पूर्ण सामर्थ्य स्पष्ट भयो, जसले उनलाई गहिरो पीडा दियो।

भीष्मले यो सबै देखेर सिंहजस्तो गर्जन गर्दै आफ्नो विशाल शङ्ख बजाए। त्यसपछि नगाडा, भेरी, तुरही र अन्य वाद्ययन्त्रहरू बजाइए, मानौं कौरव पक्षको विजय सुनिश्चित छ।

तर त्यसै क्षण, श्रीकृष्ण र अर्जुन, जो संसार विजयी गर्न सक्षम दिव्य रथमा विराजमान थिए, आफ्ना शङ्खहरू लिएर शक्तिशाली ध्वनि उत्पन्न गरे, जसले सम्पूर्ण लोकहरू हल्लायो।
त्यसपछि भीम, युधिष्ठिर, नकुल, सहदेव र अन्य महारथी पाण्डव योद्धाहरूले पनि आफ्ना शङ्खहरू फुके।

यो गरज सुन्दा दुर्योधन र कौरव सेनाको हृदयमा गहिरो त्रास उत्पन्न भयो, र उनीहरूलाई युद्ध त सुरू हुनुअघि नै हार भइसकेको अनुभूति भयो।
सञ्जयले धृतराष्ट्रलाई यो घटनाक्रम सुनाउँदै संकेत गरे कि भीष्म र द्रोणको समर्थन भए पनि, पाण्डवहरूको विजय निश्चित छ।

स घोषः (त्यो ध्वनि):

यहाँ पाण्डव सेनाबाट उत्पन्न भएको शङ्खध्वनिलाई जनाइएको छ, जसले युद्धको आत्मबल देखाउँछ।

धार्तराष्ट्राणां (धृतराष्ट्रका पुत्रहरूको):

यो कौरव पक्ष लाई जनाउँछ, जसको हृदयमा यो ध्वनिले ठूलो प्रभाव पार्यो।

हृदयानि व्यदारयत् (हृदयहरू चकनाचुर गर्यो):

यो शब्दले कौरव पक्षमा उत्पन्न भय, असुरक्षा, र मानसिक दबाब लाई दर्शाउँछ।

नभः च पृथिवीं चैव (आकाश र पृथ्वी पनि):

यो शङ्खध्वनि यति शक्तिशाली थियो कि आकाश र पृथ्वी नै गुञ्जायमान भए।

तुमुलः अभ्यनुनादयन् (गम्भीर रूपमा गुन्जियो):

यो शब्दले त्यो ध्वनि कति घनगर्जनयुक्त थियो भन्ने दर्शाउँछ, जसले सम्पूर्ण युद्धभूमिलाई भयावह बनायो।

यो श्लोकले पाण्डव पक्षको आत्मबल र कौरव पक्षको डरलाई उजागर गर्छ। पाण्डवहरूको शङ्खध्वनि युद्धको केवल संकेत मात्र नभई, कौरव पक्षकोआत्मबल गिराउने मनोवैज्ञानिक हतियार पनि थियो। यो श्लोकले देखाउँछ कि युद्धमा मानसिक अवस्था पनि विजयको लागि महत्वपूर्ण कारक हुन्छ।