एवमुक्तो हृषीकेशो गुडाकेशेन भारत ।
सेनयोरुभयोर्मध्ये स्थापयित्वा रथोत्तमम् ॥
एवम् उक्तः – यसरी भनिएपछि ।
हृषीकेशः – हृषीकेश (भगवान् श्रीकृष्ण) । गुडाकेशेन – गुडाकेश (अर्जुन) द्वारा ।
भारत – हे भारत (धृतराष्ट्र) । सेनयोः उभयोः मध्ये – दुवै सेनाको बीचमा । स्थापयित्वा – राखेर / स्थापना गरेर । रथोत्तमम् – उत्कृष्ट रथ (श्रेष्ठ रथ) ।
अर्जुन, जसलाई गुडाकेश भनिन्छ (निद्रामाथि विजय प्राप्त गरेका),
जब रथ दुवै सेनाबीचमा राख्न अनुरोध गर्छन्,
सञ्जयले "हे भारतवंशी" भनेर धृतराष्ट्रलाई सम्बोधन गर्दै भन्छन्—
धार्मिक राजा भरतको वंशमा जन्मिएको व्यक्तिले आफ्ना भतिजा पाण्डवहरूप्रति अन्याय गर्नु शोभनीय हुँदैन।
अर्जुन, जसलाई गुडाकेश भनिन्छ — किनभने उनले निद्रामाथि विजय प्राप्त गरेका थिए — जब रथ दुवै सेनाको बीचमा राख्न अनुरोध गर्छन्, त्यसपछि सञ्जयले त्यसको उत्तर धृतराष्ट्रलाई दिन्छन्।
उनी धृतराष्ट्रलाई "हे भारतवंशी" भनेर सम्बोधन गर्छन्,
जसको गहिरो अर्थ यो हो कि धार्मिक राजा भरतको वंशमा जन्मिएको व्यक्तिले
आफ्ना भतिजा पाण्डवहरूलाई अन्यायपूर्वक हेर्नु उपयुक्त होइन।
पाँच पाण्डवहरू उसैका भाइका सन्तान हुन्, र उनीहरूसँग वैरभाव होइन, न्याय गर्नु वंशको गौरवअनुकूल हुन्छ।
सञ्जय उवाच (सञ्जयले भने):
सञ्जयले धृतराष्ट्रलाई युद्धभूमिमा भएको घटनाको वर्णन गर्दै कुरा सुरु गर्छन्।
एवम् उक्तः (यसरी भनिएपछि):
अर्जुनको अनुरोध सुनेपछि, जसमा उनले रथ दुवै सेनाको बीचमा राख्न भनेका थिए।
हृषीकेशः (हृषीकेश – श्रीकृष्ण):
श्रीकृष्णको एक नाम, जसको अर्थ हो “इन्द्रियहरूको स्वामी” — जसले आत्मसंयम र मार्गदर्शन प्रदान गर्छन्।
गुडाकेशेन (गुडाकेश – अर्जुन द्वारा):
गुडाकेश अर्थात् अर्जुन, जसले निद्रामाथि विजय प्राप्त गरेका थिए। अर्जुनले यो अनुरोध गरेका थिए।
भारत (हे भारत):
धृतराष्ट्रलाई सम्बोधन गरिएको सम्मानसूचक शब्द — भरत वंशका वंशज।
सेनयोः उभयोः मध्ये (दुवै सेनाको बीचमा):
कौरव र पाण्डव — दुबै पक्षको सेनाबीचको स्थानमा।
स्थापयित्वा रथोत्तमम् (श्रेष्ठ रथ स्थापना गरेर):
श्रीकृष्णले अर्जुनको उत्कृष्ट रथलाई दुवै सेनाको बीचमा राखे।
We use cookies to analyze website traffic and optimize your website experience. By accepting our use of cookies, your data will be aggregated with all other user data.