The Art of Photography

यद्यप्येते न पश्यन्ति लोभोपहतचेतसः।
कुलक्षयकृतं दोषं मित्रद्रोहे च पातकम्॥

कथं न ज्ञेयमस्माभिः पापादस्मान्निवर्तितुम्।
कुलक्षयकृतं दोषं प्रपश्यद्भिर्जनार्दन॥

यद्यपि – यद्यपि / यद्यपि पनि | एते – यी (धृतराष्ट्रका छोराहरू) | न – होइन | पश्यन्ति – देख्दैनन् | लोभ – लोभ | उपहत – ग्रसित / ढाकिएको | चेतसः – चेत (बुद्धि) भएका |

कुल–क्षय–कृतम् – वंशको विनाशले हुने | दोषम् – दोष | मित्र–द्रोहे – मित्रको विश्वासघातमा | च – पनि | पातकम् – पाप

कथम् – कसरी | न – न | ज्ञेयम् – जानिनु पर्ने छैन र? | अस्माभिः – हाम्रोद्वारा | पापात् – पापबाट | अस्मात् – यस (कर्मबाट) | निवर्तितुम् – हट्न / फर्कन |

कुल–क्षय–कृतम् – वंशविनाशको कारणले हुने | दोषम् – दोष | प्रपश्यद्भिः – प्रस्ट देख्नेहरूले | जनार्दन – हे जनार्दन (कृष्ण)!

युद्धभूमिमा आफन्तहरूलाई सामुन्ने देख्दा अर्जुन गहिरो दुःख, करुणा, र धर्म–अधर्मको द्वन्द्वमा फस्छन्। यद्यपि दुर्योधन र उनका भाइहरूले विष दिनु, आगो लगाउनु, हतियारले आक्रमण गर्नु, सम्पत्ति हडप्नु, भूमि कब्जा गर्नु र पत्नी अपहरणजस्ता वैदिक शास्त्रले वर्णन गरेका सबै छवटा आक्रमणको अपराधहरू गरेका छन्—अर्जुन तिनलाई मार्न इन्कार गर्छन्, किनकि उनीहरू गुरु, वृद्ध, आफन्त हुन्। उनी भन्छन्, “हामीले तीनै लोकको स्वामित्वको लागि पनि आफ्नै मानिसहरूलाई मार्न चाहँदैनौं, पृथ्वीको लागि त झन् होइन।”

अर्जुनले श्रीकृष्णलाई “माधव” र “जनार्दन” भनेर सम्बोधन गर्छन्, जसको अर्थ धन–सम्पत्तिका स्वामी र भक्तहरूको अज्ञान नष्ट गर्ने भगवान् हो। उनी श्रीकृष्णलाई आग्रह गर्छन्—“दुर्योधनहरू लोभमा अन्धा भएर अधर्म गरिरहेका छन्, तर हामी विवेकी छौं, हामी किन त्यही बाटो पछ्याउने?”

वैदिक शास्त्रमा "आर्तशास्त्र"ले आक्रमणकारीलाई मार्न सकिन्छ भन्छ, तर "धर्मशास्त्र"ले सबै प्राणीमाथि हिंसा नगर्नु पर्छ भन्छ। अर्जुन धर्मशास्त्रलाई उच्च मान्दै भन्छन्—“हामीले आफ्ना कुलगुरु, पितासमान र आफन्तहरूलाई मार्यौं भने यो धर्म नहुने, केवल पाप हुनेछ।”

अन्ततः अर्जुन श्रीकृष्णसँग अनुरोध गर्छन् कि उनीहरूको विवेक बचाइदिनुहोस्, उनीहरूलाई यो अज्ञान, लोभ र हिंसात्मक युद्धको मार्गबाट हटाइदिनुहोस्। युद्धले जित त दिन सक्छ, तर त्यो विजय अशान्ति, पश्चात्ताप र अधर्मले भरिएको हुनेछ। यही नै अर्जुनको गहिरो अन्तरदृष्टि र श्रीकृष्णप्रतिको समर्पणको मूल भाव हो।