दृष्ट्वेमं स्वजनं कृष्ण युयुत्सुं समुपस्थितम्।
सीदन्ति मम गात्राणि मुखं च परिशुष्यति॥
दृष्ट्वा इमं – यसलाई हेरेर | स्वजनं – आफन्तजन | कृष्ण – हे कृष्ण | युयुत्सुम् – लड्न चाहने | समुपस्थितम् – उपस्थित भएको |
सीदन्ति – गलिरहेका छन् | मम – मेरो | गात्राणि – शरीरका अंगहरू |
मुखम् – मुख | च – र |
परिशुष्यति – सुख्खा हुँदैछ |
अर्जुनको प्रतिक्रिया – युद्धमा स्वजनलाई देख्दा
अर्जुनले जब आफ्ना आफन्त, मित्र, र गुरुहरूलाई युद्धमा सामुन्ने देखे, उनी गहिरो करुणा र मानसिक पीडामा परे।
उनी भगवान् कृष्णसँग भने — "मेरो शरीर लुलो भएको छ, हातखुट्टा कामेको छ, र मुख पूरै सुख्खिएको छ।"
"स्वजनम्" शब्दले उनका सबै आफन्तजनलाई जनाउँछ।
"परिशुष्यति" शब्दले देखाउँछ कि उनी केवल भावनात्मक होइन, शारीरिक रूपमा पनि कमजोर हुँदै गएका थिए।
यही क्षणबाट भगवद्गीता को आध्यात्मिक संवाद सुरु हुन्छ।
अर्जुनको भावनात्मक प्रतिक्रिया – दृष्ट्वा इमान् स्वजनम्
जब अर्जुनले युद्धभूमिमा आफ्ना आफन्त, साथी र नातेदारहरूलाई आफू सामु युद्धको लागि तयार देखे, उनी गहिरो मानसिक तनावमा परे।
उनले "हे कृष्ण!" भनी भावुक रूपमा सम्बोधन गर्दै भने – "यी आफ्नै स्वजनहरूलाई देख्दा मेरा हातखुट्टा काम्न थालेका छन्, शरीर लुलो भएको छ, र मुख पूरै सुख्खिएको छ।"
श्लोकको "दृष्ट्वेमान् स्वजनम्" शब्दले अर्जुनले देखेका आफन्तहरूको दृश्यलाई जनाउँछ भने "स्वजनम्" शब्दले आफन्त, साथी, मित्र र नातेदार सबैलाई बुझाउँछ।
अर्जुन "कौन्तेय" (कुन्तीका पुत्र) हुन्, जसले आत्मीय सम्बन्धमा आधारित दृष्टिकोणबाट युद्धलाई हेरे।
परिशुष्यति (मुख सुख्खिनु) शब्दले उनको शारीरिक र मानसिक पीडा अझ तीव्र भएको जनाउँछ – जुन सामान्य थकानभन्दा पनि बढी पीडादायी मानिन्छ।
यस श्लोकमार्फत अर्जुनले भगवान् कृष्णसँग आफ्नो करुणा, अशक्तता र मानसिक द्वन्द्व स्पष्ट रूपमा प्रस्तुत गर्छन् – जसले भगवद्गीताको शिक्षात्मक संवादको ढोका खोल्दछ।
अर्जुनले युद्धको मैदानमा उभिएका आफ्ना नातेदार, गुरु र मित्रहरूलाई हेरेर।
इमं स्वजनं कृष्ण (यो आफ्नै कुटुम्ब – हे कृष्ण):
इमं स्वजनं = यी आफ्ना आफन्तजनहरूलाई,
कृष्ण = श्रीकृष्णलाई सम्बोधन गर्दै।
युयुत्सुम् (युद्ध गर्न तयार देखेर):
तिनीहरू सबैलाई युद्धको लागि तत्पर देखेर – अर्थात् आफन्तहरूबीचको भिडन्त देखेर।
सीदन्ति मम गात्राणि (मेरो शरीर थरथराउन थाल्यो):
गात्राणि = अंगहरू,
सीदन्ति = कमजोर भइरहेका छन्,
अर्जुनले भने – मेरो शरीर लोलाएको छ, दुर्बल भइरहेको छ।
मुखं च परिशुष्यति (र मुख सुक्खा भइसकेको छ):
अत्यधिक तनाव र करुणाले अर्जुनको मुख सुक्खिएको छ – उहाँ मानसिक पीडामा हुनुहुन्छ।
We use cookies to analyze website traffic and optimize your website experience. By accepting our use of cookies, your data will be aggregated with all other user data.