अयनेषु च सर्वेषु यथाभागमवस्थिताः।
भीष्ममेवाभिरक्षन्तु भवन्तः सर्व एव हि॥
सञ्जय उवाच – सञ्जयले भने |
अयनेषु – मार्गहरूमा | च – र |
सर्वेषु – सबैमा | यथाभागम् – भागअनुसार | अवस्थिताः – स्थित भएका |
भीष्मम् – भीष्मलाई | एव – मात्र | अभिरक्षन्तु – रक्षा गर्नूहोस् |
भवन्तः – तपाईंहरू | सर्व – सबै |
एव – नै | हि – किनभने।
दुर्योधनले द्रोणाचार्यलाई संकेत गर्छ कि कौरवहरूको विजय भीष्मदेवको सुरक्षामा निर्भर छ। भीष्म पाण्डवहरूप्रति केही झुकेका भए पनि सेना उनको शक्तिमाथि आधारित छ। त्यसैले दुर्योधनले सेनालाई आ-आफ्नो स्थान नछोडी चारैतिरबाट भीष्मको सावधानीपूर्वक रक्षा गर्न निर्देशन दिन्छ। युद्धमा व्यस्त हुँदा भीष्मले आफ्नो वरपरको खतरा नदेख्न सक्छन्, त्यसैले उनको सुरक्षा अनिवार्य छ। दुर्योधनले पनि यो संकेत गर्छ कि भीष्म र द्रोण उनका शुभचिन्तक हुन्, जसले द्रौपदीमाथि अन्याय हुँदा मौन बसेर प्रमाणित गरिसकेका छन्। सेनापतिको सही सुरक्षा भएमा कौरवहरूको विजय सुनिश्चित हुन्छ।
दुर्योधनले आफ्नो कमजोरी र डरको अनुभूति गर्दै द्रोणाचार्यलाई संकेत गर्छ कि कौरवहरूको विजय भीष्मदेवको सुरक्षामा निर्भर छ। यद्यपि भीष्म पाण्डवहरूप्रति केही झुकेका देखिन्छन्, तैपनि कौरव सेनाको बल भीष्मको शक्तिमा आधारित छ। त्यसैले दुर्योधनले द्रोणाचार्यलाई विश्वास दिलाउन ‘अयनिषु’ शब्द प्रयोग गर्दै आफ्नो क्षमतामा भरोसा देखाउँछ।
उनले स्पष्ट निर्देशन दिन्छन् कि कौरव सेना आ-आफ्नो रणनीतिक स्थानमा बसेर भीष्मको सावधानीपूर्वक रक्षा गर्नुपर्छ। भीष्म सम्पूर्ण युद्धमा व्यस्त हुने भएकाले उनी आफ्नै वरपरको अवस्थाबारे सचेत नहुन सक्छन्। त्यसैले चारैतिरबाट भीष्मलाई यस्तो सुरक्षा प्रदान गर्नुपर्छ कि कुनै पनि दिशाबाट उनीमाथि आक्रमण नहोस्।
दुर्योधनको संकेत थियो कि भीष्म उनका हजुरबा र द्रोण उनका गुरु हुन्, त्यसैले उनीहरू दुबै उनका शुभचिन्तक हुन्। यो कुरा पाण्डवहरूसँगको पासा खेलको समयमा पनि प्रमाणित भएको थियो, जब द्रौपदीमाथि भएको अन्याय देखे पनि भीष्म र द्रोण दुवैले कुनै प्रतिक्रिया दिएनन्। दुर्योधनले बुझाउँछ कि यदि सेनापतिको सही रूपमा सुरक्षा गरियो भने सेनाको रक्षा हुने छ र कौरवहरूको विजय सुनिश्चित हुनेछ।
अयनेषु (रणमार्गहरूमा):
युद्धको क्रममा सेनाका विभिन्न स्थानहरू वा रणमार्गहरूलाई जनाउँछ।
सर्वेषु (सबैमा):
सबै युद्ध स्थानहरूमा।
यथाभागम् (आफ्नो स्थान अनुसार):
योद्धाहरूलाई उनीहरूको स्थान र जिम्मेवारी अनुसार तैनाथ गरिएको छ।
भीष्ममेव (भीष्मलाई मात्र):
दुर्योधनले प्राथमिकता दिएर भीष्मको सुरक्षा गर्न निर्देशन दिएका छन्।
अभिरक्षन्तु (रक्षा गर्नुस्):
भीष्मको पूर्ण सुरक्षा सुनिश्चित गर्न।
भवन्तः (तपाईंहरू सबै):
दुर्योधनले आफ्नो सेनाका सबै योद्धाहरूलाई सम्बोधन गर्दै भनेका छन्।
सर्व एव हि (सबैजना अवश्य):
सबै योद्धाहरूले भीष्मको सुरक्षा गर्न ध्यान दिनु पर्छ।
यो श्लोकले दुर्योधनको रणनीतिक सोच र असुरक्षा प्रकट गर्दछ। उनी जान्दछन् कि भीष्मको जीवन कौरवहरूको विजयको लागि आवश्यक छ। तर यो श्लोकले उनको भित्री डर र पाण्डवहरूबाट हुने सम्भावित खतरालाई पनि उजागर गर्छ। भीष्मको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न उनले आफ्नो सम्पूर्ण सेना परिचालन गर्न निर्देशन दिएका छन्। यो श्लोकले देखाउँछ कि नेतृत्वको संरक्षण युद्धमा निर्णायक हुन्छ।
We use cookies to analyze website traffic and optimize your website experience. By accepting our use of cookies, your data will be aggregated with all other user data.