The Art of Photography

युधामन्युश्च विक्रान्त उत्तमौजाश्च वीर्यवान्।
सौभद्रो द्रौपदेयाश्च सर्व एव महारथाः॥

युधामन्युः च: युधामन्यु पनि 

 विक्रान्तः: पराक्रमी 

 उत्तमौजाः च: उत्तमौजा पनि 

 वीर्यवान्: शक्तिशाली 

 सौभद्रः: सुभद्रपुत्र (अभिमन्यु)  द्रौपदेयाः च: द्रौपदीका पुत्रहरू पनि  सर्वे एव: सबैजना 

 महारथाः: महान् रथी (योद्धा)

दुर्योधनले युधामन्युलाई विक्रान्तः (पराक्रमी), उत्तमौजालाई वीर्यवान् (वीर), अभिमन्युलाई सौभद्रः, र द्रौपदीका पाँच छोराहरूलाई द्रौपदेयाः भनेका छन्। घटोत्कच र अन्य योद्धाहरू पनि समेटिएका छन्।

महारथी: १०,००० धनुर्धारीहरूसँग लड्न सक्ने।
अतिरथी: अनगिन्ती धनुर्धारीहरूसँग लड्न सक्ने।
योध्दा-रथी: एक धनुर्धारीसँग लड्न सक्ने।
अर्ध-रथी: एक धनुर्धारीसँग पनि लड्न नसक्ने।

भीम, अर्जुन, युयुधान, विराट, र द्रुपदजस्ता योद्धाहरू पाण्डव सेनाका बल हुन्, जसलाई श्लोक ४ देखि ६ सम्म उल्लेख गरिएको छ।

दुर्योधनले युधामन्युलाई विक्रान्तः (पराक्रमी) र उत्तमौजालाई वीर्यवान् (वीर) भनेर वर्णन गरेका छन्। अर्जुनकी पत्नी सुभद्राका पुत्र अभिमन्युलाई सौभद्रः भनिएको छ। द्रौपदीका पाँच छोराहरू प्रतिबिन्ध, श्रुतसेन, श्रुतकीर्ति, शतानीक, र श्रुतवर्मा हुन्, जसलाई द्रौपदेयाः भनिएको छ। च शब्दले भीमका पुत्र घटोत्कच र अन्य योद्धाहरूलाई पनि समेटेको छ।

पाण्डवहरूको नाम दुर्योधनले उल्लेख गरेनन्, किनभने तिनीहरूको नाम र प्रसिद्धि सबैलाई थाहा थियो। यहाँ १७ योद्धाहरूको नाम उल्लेख गरिएको छ, जसलाई महारथी भनिएको छ। दुर्योधनले सर्वे (सबै) शब्द प्रयोग गरेर द्रोणाचार्यको उत्साह बढाउन, अतिरथीहरूलाई पनि महारथीको श्रेणीमा राखेका छन्।

महारथीको परिभाषा:
महारथी त्यो हो, जसले एकै समयमा १०,००० धनुर्धारीहरूसँग लड्न सक्छ र पराजित हुँदैन। यो युद्धकलाको विशेषज्ञ र सबै प्रकारका हतियारहरूको प्रयोगमा निपुण हुन्छ।
अतिरथी: यस्तो वीर योद्धा हो, जसले १०,००० भन्दा कम, तर अनगिन्ती धनुर्धारीहरूसँग लड्न सक्छ र पराजित हुँदैन।
योध्दा-रथी: यस्तो योद्धा हो, जसले एक धनुर्धारीसँग लड्न सक्छ र पराजित हुँदैन।
अर्ध-रथी: यस्तो व्यक्ति हो, जसले एक धनुर्धारीसँग पनि सफलतापूर्वक लड्न सक्दैन।

भीम र अर्जुनजस्ता महान धनुर्धारीहरू पाण्डव सेनाको बल हुन्। तिनीहरूको सेनामा युयुधान (सात्यकि), विराट, र द्रुपदजस्ता योद्धाहरू छन्, जसलाई श्लोक ४ देखि ६ सम्ममा उल्लेख गरिएको छ। यी सबै योद्धाहरू युद्धकलामा निपुण, साहसी, र अपराजेय हुन्।

युधामन्युः (युधामन्यु):
युधामन्यु एक वीर योध्दा हुन्, जो पाण्डव पक्षमा पराक्रमका साथ लड्न तयार छन्।
 

विक्रान्त (साहसी):
यो शब्दले युधामन्युको साहस र युद्धकला वर्णन गर्दछ।
 

उत्तमौजाः (उत्तमौजा):
उत्तमौजा अर्को वीर योद्धा हुन्, जो पाण्डव सेना बलियो बनाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्।
 

वीर्यवान् (शक्तिशाली):
यो विशेषणले युधामन्यु र उत्तमौजालाई जनाउँछ, जसले उनीहरूको बल र वीरतालाई झल्काउँछ।
 

सौभद्रः (सौभद्र):
सौभद्र अभिमन्यु हुन्, अर्जुनका पुत्र, जो आफ्नै बुद्धि र साहसले परिचित छन्।
 

द्रौपदेयाः (द्रौपदीका पुत्रहरू):
पाँच पाण्डव र द्रौपदीका पाँच छोरा, जो पाण्डव पक्षमा आफ्नो साहस र युद्ध-कौशल प्रदर्शन गर्न तयार छन्।
 

सर्व एव महारथाः (सबै महारथी हुन्):
यो विशेषणले सूचीबद्ध सबै योद्धाहरूको महत्त्व र युद्ध-कौशललाई जनाउँछ। महारथी भनेको एक यस्तो योद्धा हो, जो एकै समयमा हजारौं सैनिकहरूसँग युद्ध गर्न सक्षम छ।
 

यो श्लोकमा सञ्जयले पाण्डव पक्षका केही अन्य महत्त्वपूर्ण योद्धाहरूको नाम लिइरहेका छन्। यी सबै योध्दा पाण्डवहरूको सेना बलियो बनाउनका लागि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्।

यो श्लोकले पाण्डव पक्षको सेनाको विविधता र शक्तिलाई थप उजागर गर्दछ। विशेष गरी युधामन्यु, उत्तमौजा, अभिमन्यु, र द्रौपदीका पुत्रहरूको साहस र वीरता उल्लेख गरिएको छ। यसले पाण्डव पक्षको संगठन, बल, र रणनीतिक क्षमतालाई प्रस्ट पार्छ। सञ्जयको वर्णनले युद्धको गम्भीरता र पाण्डव पक्षको बलशाली सेनालाई झल्काउँछ।